Çok az duygu sevdiğiniz birini kaybetmenin acısıyla kıyaslanabilir. Sevdiğiniz birinin kaybı nedeniyle yoğun keder, üzüntü ve sıkıntı ile beliren duruma “yas” olarak tanımlanır. Sevdiğiniz birisini kaybettiğinizde yoğun keder duygularından kaçınmanız neredeyse imkansızdır. Sevdiğiniz bir kişinin ölümünün yanı sıra ayrılık veya boşanma gibi nedenlerle de yas tutabilirsiniz. Sevilen kişinin kaybı nedeniyle yas tutulur ancak “Yas nedir?” sorusunun cevabı da oldukça önemlidir.
Yas Nedir?
Yas sözcüğünün en basit sizin için önemli olan birisinin ölümünün ardından yaşadığınız keder deneyimi olarak tanımlanabilir. Ölüm, hayatın kaçınılmaz bir parçası olsa bile sevdiğiniz birini kaybetmek, katlanmak zorunda kalacağınız en acı verici deneyimlerin ilk sırasında gelir. Yakın bir arkadaşınız, eşiniz, ebeveyniniz, çocuğunuz veya bir başka akrabanızın ölümü bunaltıcı olabilir. Derin üzüntü, boşluk ve umutsuzluktan doğan şok, uyuşukluk, suçluluk ya da pişmanlığa kadar değişen yoğun ve çok zor duygu dalgalanmalarıyla karşılaşabilirsiniz. Sevdiğiniz kişinin ölümü nedeniyle öfke nöbetleri yaşayabilirsiniz. Öfkeniz kendinize, doktorlara, diğer sevdiklerinize hatta Tanrı’ya odaklanır. Sevdiğiniz kişinin gerçekten gittiğini kabullenmekte zorlanabilirsiniz. Onun ölümünün verdiği kederden nasıl kurtulabileceğinizi ve hayatı yaşamaya nasıl devam edebileceğinizi görmek için mücadele edebilirsiniz.
Yas Fiziki Olarak Kendini Gösterebilir mi?
Yas sadece duygusal tepkilerle sınırlı değildir. Sevdiğiniz kişinin ölümü nedeniyle yas tuttuğunuzda kilo ve iştah değişiklikleri, uykusuzluk, ağrılar, farklı hastalıklara ve diğer sağlık sorunlarına neden olan zayıflamış bir bağışıklık sistemi gibi fiziki tepkilerle de karşılaşabilirsiniz.
Çevrenizdeki kişilerden aldığınız desteğin düzeyi, kişiliğiniz, sağlık ve mutluluk düzeyiniz tuttuğunuz yasın sizi nasıl etkilediği konusunda da rol oynayabilir. Ancak şu anda ne kadar acı çekiyor olursanız olun, bu acıyla başa çıkmanın ve üzüntünüzü kabullenmenin sağlıklı yolları olduğunu bilmeniz önemlidir. Hayat bir daha asla eskisi gibi olmayacak olsa da, zamanla kederinizi dindirebilir, geleceğe umut ve iyimserlikle bakmaya başlayabilir ve sonunda hayatınıza devam edebilirsiniz.
Yas Neden Tutulur?
Yas yukarıda da yazıldığı gibi sevilen bir kişinin ölümü hatta ayrılığı sonrası tutulur. Yas ve keder duygusunun yoğunluğu genellikle sevdiğiniz kişinin ölümünün koşullarına bağlıdır. Ayrıca, onun kaybını tahmin etmek için ne kadar zaman harcadığınız, onunla olan ilişkiniz ve önceki yas ve keder deneyimleriniz de yas ve keder duygunuzun yoğunluğunu etkiler. Elbette hiçbir ilişki birbirinin aynı olmadığı gibi hiçbir kayıp da aynı değildir. Kısaca söylemek gerekirse, kaybettiğiniz kişi hayatınızda ne kadar önemliyse ve sizinle olan ilişkisi ne olursa olsun, ona karşı ne kadar yoğun duygu besliyorsanız, kaybının o kadar büyük etkisi olur.
Yas Kimler İçin Tutulur?
Yas gibi travmatik bir duyguyu sevdiğiniz ve yoğun ilişki içinde olduğunuz herkes için hissedebilirsiniz. Bu duyguyu sırası geldiğinde kediniz veya köpeğiniz için hissedebilirsiniz.
Eşiniz veya Sevgiliniz İçin Yas Tutmak
Eşinizi veya sevgilinizi kaybettiğinizde tuttuğunuz yasa ek olarak cenaze töreni ve mali konular gibi basit konuların stresiyle de uğraşmak zorunda kalabilirsiniz. Kendi gönül yaranızla uğraşırken eşinizin ölümünü çocuklarınıza açıklamak ve onları teselli etmek zorunda kalabilirsiniz.
Bir sevgiliyi kaybetmek, aynı zamanda günlük yaşam tarzının, ortak bir tarihin ve birlikte planlanan bir geleceğin kaybının yasını tutmak anlamına da gelir. Kendinizi yalnız, umutsuz ve gelecek için endişeli hissedebilirsiniz. Hatta bir şekilde partnerinizi korumayı başaramadığınız için kendinizi suçlu hissedebilir veya sevdiğiniz kişiye sizi terk ettiği için kızabilirsiniz.
Anneniz veya Babanız İçin Yas Tutmak
Bir anne veya babayı kaybetmek küçük yaştaki çocuklar için çocukluk çağlarında ortaya çıkabilecek en travmatik şeylerden biri olabilir. Güvendiğiniz ve sizi koşulsuz seven bir kişinin ölümü duygularınızı temelden sarsabilir, kendinize ait dünyanızda ürkütücü bir boşluk bırakabilir. Küçük çocukların, annesinin veya babasının ölümünden kendilerini sorumlu tutmaları, yas sürecini ve ölüm acısını uzatması yaygın olarak görülür.
Anne veya babayı kaybetmek yetişkin çocuklar için bile son derece üzücüdür. Yetişkin bir bireyin ebeveynini kaybetmesi çocukluk çağlarındaki güvensizliklerinin aniden geri dönmesidir. Anneniz veya babanız uzun bir ömürden sonra yaşama veda ettiyse biraz teselli bulabilirsiniz. Ancak onların ölümü aynı zamanda kendi ölümlülüğünüzü düşünmenize de neden olabilir. Eğer, hem annenizi hem de babanızı kaybettiyseniz, birdenbire ailesiz kalabilir ve gençliğinizin de yasını tutmak zorunda kalabilirsiniz. Anne veya babanızla ilişkiniz iyi değilse, onların ölümü sizi bir dizi çelişkili duyguyla boğuşmak zorunda bırakabilir.
Çocuğunuzu Kaybetmek
Çocuğun ölümü her anne baba için her daim yıkıcıdır. Çocuğunuzun ölümüyle birlikte önünüzde uzanan umutları ve hayalleri de kaybetmiş olursunuz. Çocuğunuzu kaybettiğinizde yas süreci daha uzun olabilir, yas sürecini yönlendirmek daha zor ve onun ölümü sonucu girdiğiniz travma daha şiddetli olabilir.
Anne veya baba olarak çocuğunuzun sağlığı ve güvenliğinden kendinizi sorumlu hissedersiniz. Bu nedenle duyduğunuz suçluluk hissi çoğu zaman sizi bunaltabilir. Çocuğunuzu düşük yaparak, bebekken ya da büyüyüp evden ayrıldıktan sonra kaybetmiş olsanız bile bir çocuğu kaybetmek haksızlığın veya adaletsizliğin ağırlığını daha da arttırır. Anne veya babanın çocuklarından daha uzun yaşaması doğal olmadığı için çocuklarının ölümleriyle yüzleşmeleri onlar için daha zor oluyor.
Çocuğunuzu kaybetmek eşinizle olan ilişkinizi de olumsuz anlamda etkileyebilir. Bunun yanı sıra hayatta kalan çocuklarınıza annelik ve babalık yapmayı duygusal olarak zorlaştırabilir.
Arkadaşı Kaybetmek
Yakın arkadaşlar hayatımıza neşe getirir. Aslında yakın arkadaşlar insanların ruh sağlığı için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle onların ölümleri karşısında duyulan tarifsiz acıyı bu kadar ağır hissetmeye şaşırmamak gerekir. Yakın bir arkadaşın ölümü karşısında kendinizi dünyadan dışlanmış hissedebilirsiniz. Çevrenizdekiler tarafından arkadaşınızla yakınlığınıza bir aile üyesi veya bir sevgili kadar aynı önem verilmez. Bu haklarından mahrum bırakılmış keder adı verilen duyguya neden olur. Bu durumda arkadaşınızın ölümünün değeri düşürülür veya arkadaşınızın ölümünün acısını çok derinden hissettiğiniz için yargılanabilirsiniz.
Patili Bir Dostu Kaybetmek
Yas bir patili dostun ölümü nedeniyle tutulabilir. Birçoğumuz için evimizde beslediğimiz evcil hayvanlar aynı zamanda yakın arkadaş ve ailemizin birer üyesidir. Bu nedenle evinizde sizinle birlikte yaşayan evcil hayvanın ölümü karşısında benzer keder ve acı duygularını yaşayabilirsiniz. Sevdiklerinizi için yas tuttuğunuz gibi bir patili dostun ölümü ardından iyileşmek zaman alır.
