travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), yaşanan bir travma sonrasında ortaya çıkan bir psikiyatrik bozukluktur. Travmik olay kişinin yaşamını, fiziksel veya psikolojik bütünlüğünü tehdit eden veya kişinin tanık olduğu, yaşadığı veya öğrendiği şiddetli bir olay olabilir. Bunlar örneğin savaş, cinsel taciz, trafik kazası, doğal afetler gibi olaylar olabilir.
TSSB semptomları genellikle travma sonrası birkaç ay içinde ortaya çıkar, ancak bazen olayın üzerinden yıllar geçmesine rağmen belirtiler kendini gösterebilir.
TSSB belirtileri, travmatik olayın hemen ardından veya olaydan haftalar veya aylar sonra ortaya çıkabilir. Belirtiler genellikle üç kategoride incelenir: yeniden yaşama, kaçınma ve artan duyarlılık.
Yeniden yaşama, kişinin travmatik olayı sürekli olarak hatırlaması, kabuslar görmesi, zihinsel olarak olayı tekrar yaşamasıdır. Kaçınma belirtileri, kişinin olayla ilgili düşüncelerden kaçınması, olayla ilgili konulardan ve aktivitelerden kaçınmasıdır. Artan duyarlılık belirtileri, kişinin sürekli olarak gergin, huzursuz ve tetikte hissetmesidir.
TSSB tedavisi, psikoterapi ve ilaç tedavisi kombinasyonu ile yapılır. Psikoterapiler arasında bilişsel davranış terapisi, duygu odaklı terapi, göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR) gibi yöntemler yer alır. İlaç tedavisi ise belirtilerin yönetilmesine yardımcı olmak için kullanılır.
TSSB belirtileri olan kişiler, profesyonel yardım almaları ve tedaviye başlamaları önemlidir. TSSB, erken teşhis ve tedavi ile yönetilebilir ve kişinin yaşam kalitesini arttırmaya yardımcı olabilir.
TSSB’nin en yaygın semptomları arasında aşağıdakiler yer alır:
Karanlık düşünceler ve anılar: Kişi yaşadığı travmatik olayı sürekli olarak düşünebilir ve rahatsız edici anılarla karşılaşabilir.
Uyku problemleri: Uyku problemi yaşamak, uykuya dalamamak, kabuslar görüp uykudan sık sık uyanmak yaygın TSSB semptomlarındandır.
Anksiyete ve panik ataklar: Kişi sık sık endişe ve korku hisseder. Panik ataklar geçirme ihtimali yüksektir.
Duyarsızlaşma: Kişi yaşadığı olayın etkisinden kaçmak için çevresindekilerden kopabilir. Aynı zamanda, olay hakkında düşünmemek için duygusal olarak uyuşuklaşabilir.
Hiperaktivasyon: TSSB olan kişilerde uyarılma ve gerginlik hali sık görülür. Bu da sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, irkilme tepkileri ve uykusuzluğa yol açabilir.
TSSB teşhisi koymak için bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılacak değerlendirmeler gerekir. TSSB tedavisi, ilaç tedavisi, terapi veya her ikisini bir arada kullanarak yapılır. Tedavinin amacı semptomları azaltmak, kişinin günlük yaşamında işlevselliğini artırmak ve yaşadığı travmayı yavaş yavaş kabul etmesine yardımcı olmaktır.
Travma sonrası stres bozukluğu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, bir sağlık uzmanına danışabilirsiniz.